Σκέψεις για τη φωτογραφία

Με τον όρο φωτογραφία αναφερόμαστε στην τέχνη και επιστήμη της δημιουργίας οπτικών εικόνων μέσω της καταγραφής και αποτύπωσης του φωτός, με χρήση κατάλληλων συσκευών (φωτογραφικές μηχανές). Ετυμολογικά, η λέξη φωτογραφία είναι σύνθετη και προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις φως και γραφή.

Η φωτογραφία, πέρα από την τεχνολογική της διάσταση, αναγνωρίζεται ως ένα από τα ευρύτερα διαδεδομένα μέσα επικοινωνίας καθώς και ως μία μορφή τέχνης.

Είναι ψευδαίσθηση ότι οι φωτογραφίες δημιουργούνται από τη φωτογραφική μηχανή. Δημιουργούνται από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο, με το μάτι, την καρδιά και το μυαλό. Για να φωτογραφίσεις: Πρέπει να τοποθετήσεις σε μια ευθεία γραμμή το μυαλό, το μάτι και την καρδιά. Henri Cartier-Bresson.

Σκοπός του εργαστηρίου μας είναι η σύσφιξη των ανθρώπινων σχέσεων σ’ εποχή κρίσης και η μύηση στα μυστικά της φωτογραφικής τέχνης τόσο από τεχνική όσο κι από αισθητική άποψη. Επιδίωξη είναι η ενεργή συμμετοχή των φίλων της φωτογραφίας που θα μοιράζονται το κοινό τους πάθος και θα δραστηριοποιούνται μέσα από εκδηλώσεις, εκθέσεις, φωτογραφικές συναντήσεις, εκδρομές με σκοπό τη βελτίωση των φωτογραφικών ικανοτήτων τους.

Η αξία της φωτογραφίας δεν καταγράφεται μόνο από την τεχνική και αισθητική της άποψη αλλά και από την ανθρώπινη πλευρά της και από την κοινωνική αλληλεγγύη.

Φωτογραφία για μας είναι η συνομωσία του σύμπαντος του τόπου, του χρόνου, του ιστορικού γεγονότος, των κοινωνικών δεδομένων, της συνισταμένης του βιώματος και του βλέμματος για να αποδοθεί η εικόνα του φωτογράφου σε σχέση με το πώς αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρο του.

Η φωτογραφία είναι η ανθρώπινη ψευδαίσθηση του σταματημού του χρόνου είναι η φυσική αντίδραση του φόβου για την αποφυγή του μοιραίου. Είναι η δημιουργία της στιγμής από στιγμιαία σε αιώνια και ταυτόχρονα από αιώνια σε στιγμιαία.

Η φωτογραφία είναι η μόνη τέχνη που έχει την ικανότητα να μιλάει για πράγματα που δεν δείχνει. Πολλές φορές στην φωτογραφία δεν έχει σημασία μόνο αυτά που δείχνει, πολλές φορές στη φωτογραφία μεγαλύτερη σημασία έχει αυτά που αποκρύπτει. Η φωτογραφία έχει τα δικά της οπτικά ισοδύναμα, προσπαθεί να λέει όσα μπορεί περισσότερα με τις λιγότερες δυνατές λέξεις. Η φωτογραφία έχει σχέση με τον χρόνο, την πραγματικότητα, την μνήμη, την ζωή το θάνατο, και τον εαυτό μας.

Φωτογραφία είναι η ψευδαίσθηση του αναλλοίωτου και του άφθαρτου, το πισωγύρισμα στο χρόνο η θύμηση των απλών κι αγαπημένων το ζωντάνεμα των αναμνήσεων, είναι ένα κομμάτι από το χρόνο, είναι μια νίκη απέναντι στον αδυσώπητο χρόνο, είναι η μνήμη των αγαπημένων μας προσώπων, είναι η δυνατότητα να κρατάμε τις αναμνήσεις μας ζωντανές, είναι η λησμονιά να ξαναθυμηθούμε όλα αυτά που έχουμε δει, αυτά που έχουμε αισθανθεί, αυτά που έχουμε ζήσει, να ξαναθυμηθούμε τόπους που μεγαλώσαμε, τόπους που αγαπήσαμε, τόπους που ερωτευτήκαμε, τόπους που ταξιδέψαμε, τόπους που επισκεφτήκαμε, τόπους που ονειρευτήκαμε, τόπους που φανταστήκαμε.

Φωτογραφία είναι η ανάδειξη των στοιχείων που δανειζόμαστε από τον πραγματικό μας κόσμο μεταμορφώνοντας τα ασήμαντα σε σημαντικά και τα σημαντικών σε ασήμαντα, είναι η καταγραφή της χαράς, της λύπης, της ιστορίας, της ομορφιάς, της ασχήμιας, η καταγραφή της φρίκης του πολέμου, της πείνας των παιδιών, της ανθρώπινης εξαθλίωσης, του τοπίου της κρίσης, του πρωτογενούς ελλείματος, της δημιουργικής ασάφειας μια αποδεκτή μορφή απάτης, είναι να βλέπουμε πέρα από το προφανές είναι ο πόλεμος με το προφανές.

Φωτογραφία είναι το ξύπνημα των αισθήσεων, των συναισθήσεων και των συνειδήσεων, είναι η πάλη των σκέψεων και η έμπρακτη μετάδοση ιδεών, είναι η ανάγκη για δημιουργία, η επιθυμία να κατανοήσουμε και να καταλάβουμε τον κόσμο μας και το όχημα για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.

Για μας η εικόνα αποτελεί μέσο έκφρασης των ίδιων μας των συναισθημάτων ή των κοινωνικών προβλημάτων του καιρού μας. Πιστεύουμε ότι τα ανθρώπινα, ταξικά και κοινωνικά προβλήματα μας αφορούν άμεσα, είμαστε επομένως στρατευμένοι, δεν έχουμε αυταπάτες και έχουμε διαλέξει στρατόπεδο. Θέλουμε με το έργο μας να αποδοκιμάσουμε την κοινωνία στην οποία ζούμε, και με τις φωτογραφίες μας να κάνουμε τον πολιτισμό μας να ντραπεί να αφυπνιστεί και να τον αλλάξουμε! Αυτή επιθυμούμε να είναι η συνεισφορά μας απέναντι στην κοινωνία μας.

Καθημερινά διαπιστώνουμε ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι στενά συνδεδεμένη με τα βάσανα. Αντιμετωπίζουμε την ανθρωπότητα ως ηρωική παρά τα βάσανα – ηρωική ακόμα και εξαιτίας των βασάνων, πιστεύοντας πως η ανθρωπότητα αποκαλύπτεται καλύτερα στην τροχιά της κρίσης και της δράσης.

Σήμερα ο κοινωνικός φωτογράφος δρόμου στην χώρα μας έρχεται αντιμέτωπος με μια τραγωδία, αυτή του ελληνικού λαού που βιώνει την κρίση, την ανεργία και την εξαθλίωση αποπληρώνοντας ένα χρέος που δεν συνέφαγε. Παντού βλέπεις σκυμμένα κεφάλια, απογοήτευση και κατήφεια. Τελικά είναι κεφαλαιώδους σημασία προκειμένου να κατανοήσουμε το πως η κοινή γνώμη διαπλάθεται, το από πού όλοι το γνωρίζουμε. Οι φωτογραφίες μας θα θέλαμε να μπορούσαν να ξυπνήσουν συνειδήσεις, να σηκώσουν ανθρώπους από τους καναπέδες τους και να καταστρέψουν τη δημοφιλή εικόνα των προταγμένων πλεονασμάτων, της πολυπόθητης επερχόμενης ανάπτυξης και των έντιμων συμβιβασμών, όπως είχε γίνει και στο παρελθόν όπου η φωτογραφία έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην αφύπνιση συνειδήσεων.

Η ενασχόληση μας με την κοινωνική φωτογραφία εκτός της ικανοποίησης των ανθρώπινων συναισθημάτων και την προσφορά σε αυτήν μεταβάλει και την καλλιτεχνική μας οπτική. Ως μέσω εξωτερίκευσης μιας εσωτερικής καλλιτεχνικής ανησυχίας, διαφέρει από την απλή καταγραφή των πραγμάτων.

Δεν μας αγγίζουν αυτό που ευχαριστεί ειλικρινά τους μικροαστούς που είναι το όμορφο, το συνηθισμένο, το λουστραρισμένο. Που δεν είναι τίποτα λιγότερο από την αισθητική που επικρατεί στις μάζες, όπου αυτό το καλλιτεχνικό αισθητήριο της μάζας οδηγεί την τέχνη σε χαμηλότερο επίπεδο λόγω του ανεκπαίδευτου κοινού και έλλειψη παιδείας. Αντιλήψεις που, έχοντας την τεχνολογία σαν όπλο, εύκολα μπορούν να εξαφανίζουν ανήθικα οτιδήποτε δυσαρεστεί την πελατεία, εδώ που θα δεις μόνο χαρούμενους, λαμπερούς, επιτυχημένους ανθρώπους ή θέματα. Αυτό που υπαγορεύει η πρωταρχική απαίτηση του πελάτη από τον φωτογράφο, που είναι να κολακευθεί και που μεταμορφώνεται σύμφωνα με τις εφήμερες επιταγές της μόδας.

Όσο περισσότερο η φωτογραφία μας θα πλησιάζει τις μάζες, τόσο σοβαρότερα αρχίζουμε ως φωτογράφοι να θεωρούμε τους εαυτούς μας ως καλλιτέχνες. Για να γίνει κατανοητό το έργο μας, θα προσπαθούμε να το παρουσιάσουμε μέσα στο γενικό πνευματικό και ηθικό κλίμα στο οποίο κινούμαστε.

Είμαστε της άποψης ότι κάθε άνθρωπος που θεωρεί τον εαυτό του πνευματικό και καλλιτέχνη καλείται να διαδραματίσει έναν ρόλο στην ιστορία ή σωστότερα να εκπληρώσει συγκεκριμένα ταξικά και κοινωνικά καθήκοντα. Συλλογικά θα ασχοληθούμε περισσότερο με τον άνθρωπο και την κοινωνία παρά με τη φύση. Έτσι μόνο θα γίνουμε μάρτυρες των μεγάλων γεγονότων της εποχής μας, του αγώνα του λαού για αξιοπρέπεια και ευημερία, παρατηρώντας τα πρόσωπα των ανθρώπων του μόχθου, της παραγωγής του πλούτου, των φτωχών και μόνιμα αδικημένων. Αν και ο δρόμος αυτός είναι δύσκολος και δύσβατος και οι κίνδυνοι που παραμονεύουν είναι πολλοί, κάποια στιγμή έστω και αργά συνειδητοποιείς ότι είναι ο μόνος δρόμος που αξίζει να αφήσεις το στίγμα σου σαν καλλιτέχνης και άνθρωπος.

Θα υπάρχουν πάντα αυτοί που θα ρωτούν για το που και πως έγινε μια φωτογραφία εστιάζοντας το ενδιαφέρον τους στον τόπο και την τεχνική, ενώ οι λιγότεροι και περισσότερο περίεργοι θα περιοριστούν στο ‘’γιατί’’, άλλωστε η τεχνική και η αισθητική στην φωτογραφία πάνε χέρι – χέρι από την γέννηση της. Από τον εκάστοτε φωτογράφο εξαρτάται η δόση ποσοστών μεταξύ των ‘’πως’’ και ‘’γιατί’’ βάζει στο 100% της φωτογραφίας του. Προσωπικά προτιμώ την έμπνευση από την πληροφορία.

Επιθυμία μας είναι η παραγωγή φωτογραφιών με αγάπη και σεβασμό στο θέμα, τον άνθρωπο, τον φωτογραφιζόμενο άνθρωπο και τον θεατή. Φωτογραφίες που να λάμπουν με την σεμνότητα τους ώστε να αποτελέσουν δημιουργίες βαθιάς και διαρκούς γοητείας όπως αρμόζει σε κάθε αληθινή και άδολη τέχνη. Φωτογραφίες που θα αντέχουν και θα ωριμάζουν διαχρονικά με γνώση και ιστορική συνείδηση ότι θα αποτελέσουν για τις επόμενες γενιές πνευματική κληρονομιά και υλικό πνευματικής καλλιέργειας χωρίς ίχνος υποκρισίας.

 

Σπύρος Σανσονέτης